İşletmeler; yatırım yapmak, iş geliştirmek, işleri büyütmek ve benzer birçok sebeple finansmana ihtiyaç duyabilir. Bu durumda da tıpkı bireysel tüketiciler gibi bankalara başvurarak kredi çekerler. Fakat işletme kredilerinde süreçler ve detaylar, bireysel kredilere göre farklıdır. Peki, işletme kredisi nedir ve işletme kredisi nasıl çekilir?
İçerik
İşletme Kredisi Nedir?
İşletme kredisi, bankaların ve finansal kuruluşların işletmelere verdiği kredi ürünüdür. Ticari kredi veya girişimci kredisi gibi isimlerle de bilinen bu kredi türünde temel mantık, bireysel kredilerdeki gibi işler. İşletme bir müşteri gibi kredi çeker ve taksitlerle geri öder. Detaylarına baktığımızda ise işletme kredisinin şartlar ve kullanım bakımından farklı olduğunu görebiliriz.
İşletme kredilerinde limitler oldukça yüksektir. Bu nedenle bankalar zaman zaman teminat da talep eder. Ayrıca ödeme planları da kredinin konusuna ve türüne göre esnek olabilir. İşletmelerin kredi kullanarak gerçekleştirdikleri ticari faaliyetler ülke ekonomisi açısından da önemli olduğu için yasal düzenlemeler de bu kapsamda yapılmıştır.
İşletme Kredisi Çeşitleri Nelerdir?
İşletmelerin bankalardan çekebilecekleri farklı işletme kredisi türleri vardır. Yaygın olarak kullanılan işletme kredisi çeşitlerini açık kredi, teminatlı kredi, spot kredi, rotatif kredi ve gayrinakdi kredi şeklinde sıralayabiliriz.
Açık Kredi
Açık kredi, bankaların işletmelerden teminat istemeden verdikleri ticari kredilerdir. Bankalar genellikle uzun süredir müşterileri olan işletmelere teminatsız bir şekilde kredi kullandırırlar. Ayrıca kredi notu yüksek ve risk düzeyi düşük olan işletmeler de bu kredi çeşidinden faydalanabilir.
Teminatlı Kredi
Teminatlı kredi, adından da anlaşılacağı üzere bir teminat göstermek şartıyla kullanılabilen işletme kredisidir. Bankalar, henüz yeni kurulmuş işletmelere ve risk düzeyi yüksek olan işletmelere, bir varlığın teminat olarak gösterilmesi karşılığında teminatlı kredi kullandırırlar.
Spot Kredi
Spot kredi, sabit taksit tutarı ve faiz oranı ile verilen işletme kredilerini ifade eder. Bu kredi türünde ödenecek taksitlerin tutarı her ay aynı olur. Tek bir faiz oranı üzerinden hesaplanır ve vade sonunda işletmenin tüm borcu bitmiş olur. Spot kredi, genellikle kısa vadeli finansman ihtiyaçları için kullanılır.
Rotatif Kredi
Rotatif kredi; işletmelerin, kendilerine tanımlanan bir cari hesap üzerinden ihtiyaç dahilinde kredi çekebildiği sistemdir. Borçlu cari hesap olarak da bilinen bu kredi türünde banka, işletmeye bir cari hesap açar. İşletme ise ihtiyaç dahilinde istediği zaman cari hesap limitine göre istediği kadar kredi çekebilir. Ödeme tarihinin de esnek olduğu rotatif kredide cari hesap borcunun ödenmediği her dönem için ekstra faiz işlenir.
Gayrinakdi Kredi
Gayrinakdi kredi, işletmeye verilen nakit finansmanlardan çok daha farklı bir kredi türüdür. Bu kredide bankalar işletmelere para ödemek yerine ticari faaliyetlerine referans olurlar. İşletmeler, yapacakları bir iş veya teslim edecekleri bir mal için bankayı referans gösterirler ve bu işlem için bankaya ödeme yaparlar. Çoğunlukla uluslararası ticarette tercih edilen gayrinakdi işletme kredileri; prefinansman garantisi, doğrudan borçlandırma ve teminat mektubu gibi işlemleri kapsar.
KOBİ Kredisi
KOBİ kredisi, bankaların küçük ve orta büyüklükteki işletmelere yani kısaca KOBİ’lere verdikleri kredileri ifade eder. KOBİ kredileri genellikle yeni girişimcilere ve çok büyük ölçeğe sahip olmayan işletmelere verilir. Bu nedenle şartları daha esnektir. Ayrıca limitleri de genel işletme kredilerine göre daha düşük olabilir. Çoğunlukla devlet destekli olarak verildiği için faiz konusunda avantajlıdır.
İşletme Kredisi Başvurularında İstenen Belgeler Nelerdir?
Bir işletme ticari kredi için bankaya başvurduğunda banka tarafından çeşitli belgeler talep edilir. Sürekli çalışılan bankaların sisteminde yeterli veri olduğu takdirde ekstra belgelere çoğu zaman ihtiyaç duyulmaz. Fakat işletme kredisi için gerekli belgeler bankaya ve kredinin türüne göre değişiklik gösterdiği için her kredi başvurusunda farklı belgeler ibraz etmek gerekebilir.
Bankaların işletme kredisi başvurularında istedikleri başlıca belgeleri şöyle sıralayabiliriz:
- Şirket ana sözleşmesi
- Vergi levhası
- Ticaret Sicil Gazetesi (veya ticaret odası kaydı)
- İmza sirküleri
- SGK bildirgeleri
- Gelir – bilanço tablosu
- Sektör, faaliyet alanı veya üretim türüne göre gerekli olan özel belgeler
Bankaların İşletme Kredisi Şartları Nelerdir?
Bankaların işletme kredisi şartları genel hatlarıyla benzer olsa da her bankanın farklı şartları olabilir. Öyle ki bir bankanın kredi verdiği işletmeye başka bir banka kredi vermeyebilir. Bu noktada en önemli şart, işletmenin risk düzeyinin düşük olması yani kredi notunun yeterli seviyede olmasıdır.
Bankaların nezdinde işletmeler de bireyler gibi puanlanır ve her işletmenin belirli bir risk düzeyi vardır. Bankalar, işletmelerden finansal geçmiş açısından risksiz olma şartı ararlar.
Kredi notu dışındaki bir diğer önemli şart ise teminat gösterebilmektir. İşletme kredilerinin tutarları çok yüksek, vade sayıları da çok fazla olabilir. Bu da bankaların girdiği riski artırır. Dolayısıyla bankalar, riski azaltmak için işletmelerden teminat isterler. Ticari kredi kullanmak isteyen işletmeler de bankaların teminat şartlarını karşılamak durumundadırlar.
İşletme Kredisi Hesaplaması Nasıl Yapılır?
İşletme kredisi hesaplamalarında kullandırılan kredi tutarı, faiz oranı ve vade sayısı dikkate alınır. Vade sayısı, kredi türüne; faiz oranı ise bankaya ve işletmenin finansal geçmişine göre değişkenlik gösterebilir. Ayrıca her işletme için aynı tutarda ticari kredi hesaplaması söz konusu değildir. Her işletmenin kullanabileceği kredi miktarı farklı olabilir.
Bankalar; kredi kullandırma politikaları, işletmenin kredi notu, ekonomik yapısı ve yasal sınırlar dahilinde ilgili işletmeye bir müşteri limiti tanımlar. Her işletme, kendisine tanımlanan bu limitleri aşmayacak şekilde kredi çekebilir. Söz konusu limit, aynı işletme için farklı bankalarda farklı miktarlarda olabilir.
İşletme Kredilerinin Avantajları Nelerdir?
İşletme kredisi kullanmak, işletmeler için pek çok avantaja sahiptir. Kredi kullanmak, faiz ve vergi gibi ek ödemeler doğuran bir eylem olsa da uzun vadede avantajları, dezavantajlarından çok daha fazladır. Ayrıca işletmeler genellikle bu kredileri ticari faaliyetleri için çektiklerinden taksitleri ödeyecek kadar gelir elde etme imkânları da oldukça yüksektir.
İşletme kredilerinin avantajlarından bazılarını şöyle sıralayabiliriz:
- İşletmenin finansal yapısını güçlendirmek veya güçlü finansal yapıyı daha ileri taşımak için kaynak yaratır.
- Büyüme fırsatlarının mali yetersizlikler nedeniyle kaçırılmasını önler.
- İşletmeye nakit akışı ve kullanılabilir net nakit tutar sağlar.
- Kâr getirisi yüksek olan geleceğe dönük projelere bugünden yatırım yapılabilmesi için imkân tanır.
- Önemli mali dönemler için işletmenin maddi açıdan elinin güçlenmesini sağlar.
- Uluslararası ticarette işletmeyi daha güvenilir bir noktaya taşıyarak globale açılmayı kolaylaştırır.
- Özelleştirilebilir ödeme planları sayesinde ödemeler rahat bir şekilde yapılır.
- Uzun vadeli ve düşük faizli devlet destekli işletme kredisi çekme imkânı vardır.
Devlet Destekli İşletme Kredisi Nedir?
Devlet destekli işletme kredisi, işletmelerin kullanacakları kredilerin şartlarının devletin ilgili kurumları tarafından kolaylaştırılması ile ortaya çıkan bir kredi türüdür. Bu kredi türü; ulusal özel bankalar, kamu bankaları ve KOSGEB (Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı) tarafından işletmelere kullandırılır.
Bankalardaki devlet destekli kredilerin özelliği, faizlerin çok düşük ve ödeme planlarının çok esnek olmasıdır. Ayrıca KOSGEB tarafından kullandırılan krediler çoğunlukla faizsizdir. Buna ek olarak hibe yani geri ödemesiz krediler de mevcuttur. KOSGEB’in bir diğer hizmeti ise bankalardan çekilen kredilerin faizleri için finansal destek sunmaktır.
Devlet destekli işletme kredileri; işletmelere yeni iş kurmak, yeni personel istihdam etmek, yeni iş makinesi ve teçhizat almak, yeni projeler geliştirmek gibi sebeplerle verilir. Bu tür bir ticari krediden faydalanabilmenin şartları ise KOBİ statüsünde olmak ve KOSGEB tarafından belirlenen sektörlerde faaliyet göstermektir.
Hem bankalar hem de KOSGEB, yeni girişimcilere ayrıca özen gösterirler. Yeni iş kuran girişimcilere daha avantajlı kredi seçenekleri sunulur ve ülke ekonomisine sağlayabileceği katkılardan dolayı girişimin büyütülmesi desteklenir. Devlet destekli girişimci kredilerinden faydalanmak istiyorsanız öncelikle girişimcilik hakkında bilgi sahibi olmanızda fayda var. Konu hakkında detaylı bilgi için “Girişimcilik Nedir? Girişimcilik Türleri Nelerdir?” başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.