Ticaretin gelişmesi ve artan rekabetle birlikte işletmelerin müşterilerinin taleplerini karşılayıp memnuniyet sağlayabilmeleri için kaliteli ürünleri uygun fiyata ve doğru zamanda teslim etmeleri gerekir. Bu denklemi kurabilmek ve rakiplerden sıyrılabilmek için de doğru envanter yönetimi yapabilmek büyük bir önem taşır.
Doğru envanter yönetimi yaparak müşteri memnuniyetini artırabilir, maliyetleri düşürebilir ve işletmenin kârlılığını artırabilirsiniz. İşletmeler için bu denli önemli olan envanter yönetiminin finansal etkileri ve türlerine göz atmadan önce ilk olarak envanter yönetiminin neyi ifade ettiğini açıklayarak perakende sektöründe envanter yapabilmeniz için kritik noktalardan bahsedeceğiz.
İçerik
Envanter Yönetimi Nedir?
Envanter yönetimine geçmeden önce envanter kelimesini tanımlamak gerekiyor. Envanter kelimesi için 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na baktığımızda “mevcutlar, alacaklar, borçlar ve işletmeye dahil iktisadi kıymetler” olarak tanımlandığını görüyoruz. Envanter yönetimi için ise bir işletmenin sipariş, tedarik, depolama ve satış aşamalarında yeniden depolama sürecindeki akış denetimidir diyebiliriz.
Perakende işletmelerindeki envanter yönetiminde amaç, yeterli stok miktarının bulundurulması yani müşteri taleplerinin zamanında karşılanmasıdır. Perakende sektöründeki işletmelerin stoklarını düzenli bir şekilde kontrol etme, takip etme ve optimize etme süreci için doğru bir şekilde envanter yönetimi yapmak gereklidir. Envanter kontrol yönetiminin etkinliğini artırmak için de yöntem modeli kullanılır.
Stok ve envanter kavramları zaman zaman karıştırılabilir. Aslında her stok kalemi bir işletme envanteridir. Envanterin alanı ise daha geniştir. Alacak-verecek gibi muhasebesel kayıtların yanı sıra mal varlıklarını da kapsar. Stok yönetimi ile ilgili detaylı bilgi almak için “Marketçiliğe Giriş: Stok Yönetimi Nedir” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.
Envanter Yönetimi Modelleri Nelerdir?
Envanter yönetiminde kullanılan farklı yönetim modelleri bulunur. İşletmelerde kullanılan envanter yönetimi modelleri, işletmenin ihtiyaçlarına ve sektörüne bağlı olarak değişebilir.
Sıkça kullanılan envanter yönetimi modelleri şu şekilde:
ABC Analizi
ABC analizinde stokta bulunan ürünler önem sırasına göre sıralanır ve düzenli periyotlarda kontrol edilir. Önem sırasına göre sıralanan ürünlerin kontrol edilme periyotları farklıdır. A grubunda bulunan envanterleri daha sık kontrol etmek, C grubundakilerin kontrolü için ise daha uzun periyotlar seçmek ve bunu düzenli olarak yapmak, stok tutma maliyetlerini de azaltacaktır.
Ekonomik Sipariş Miktarı (EOQ)
Stok maliyetlerini azaltmanın hedeflendiği EOQ (Economic Order Quantity) modelinde amaç, stokların tüm değişken maliyetlerini en küçük düzeye indirecek sipariş miktarını belirlemektir. Stok belli bir düzeye indiğinde, önceden belirlenen sabit miktarda sipariş verilir.
Anında Yönetim (JIT)
Bu yönetim modelinde ihtiyaç anında sipariş verilir. Stok tutma maliyetini azaltsa da müşteri memnuniyeti sağlamak açısından riskli kabul edilir.
Envanter Yönetimi Sistemlerinin Türleri Nelerdir?
Şirketin büyüklüğüne göre excel tabloları ya da envanter yönetimi yazılımları gibi sistemler kullanılabilir. Envanter yönetimi için kullanılabilecek birçok sistem türü vardır. İşte, bazı yaygın envanter yönetimi sistemleri:
Manuel Envanter Yönetimi
Daha çok küçük işletmeler tarafından tercih edilen manuel envanter yönetimi, herhangi bir uygulama kullanmadan manuel olarak yapılır ve bu şekilde kaydı tutulur. Zaman kaybı yaratabildiği gibi hatalı işlemlere de sebep olabilir.
Excel ve E-Ticaret Platformları
Envanteri takip etmek için işlevsel olsa da herhangi bir otomasyon içermediğinden hatalara açıktır. Küçük işletmeler için kullanılması daha uygundur.
Barkod ve RFID Sistemleri
Barkod ve RFID (Radyo Frekans Tanımlama) sistemleri, envanter yönetimini manuel alandan otomatikleşmiş bir sisteme taşır. Ürünlerin üzerine barkod veya RFID etiketlerinin taranmasıyla envanter kaydı otomatik olarak oluşturulur ve aynı şekilde güncellenebilir. Bu yöntemle sürecin denetlemesi de kolaylaşır.
Envanter Yönetimi Yazılımları
Özel envanter yönetimi yazılımları ile stok seviyeleri, tedarik zinciri verileri ve satış trendleri kolayca takip edilebilir. Hata payı manuel sistemlere göre çok düşüktür.
Envanter Yönetimi Eksikliğinin Finansal Etkileri
Envanter yönetimi, bir işletmenin finansal akışını direkt etkileyen kalemlerden biridir. Doğru envanter yönetimi ile işletme kâr, müşteri memnuniyeti, tedarik zinciri kontrolü gibi konularda iyileşme görülür. Ancak doğru yönetilmeyen envanterlerde aşağıdaki finansal etkileri gözlemleyebilirsiniz:
Fırsat Maliyeti
Envanter yönetiminin eksik veya yanlış yapılması, satış fırsatlarının kaybında neden olabilir.
Müşterilerin talep ettikleri ürün stokta bulunmazsa bu durum müşteri memnuniyetini de direkt etkileyecektir. Bu olumsuz tecrübe, müşteri ve gelir kaybına yol açabilir.
İşletme Nakit Akışı
Stokta fazla ürün tutmak, işletmenin nakit akışını olumsuz etkileyebilir. Uygun envanter yönetimi modelleri kullanılarak işletmenin nakit akışı kontrol altına alınabilir.
Maliyet Etkinliği
Doğru envanter yönetimi, nakit akışını kontrol etmenin yanı sıra maliyetleri de düşürebilir. Fazla tutulan envanter, zamanla ürünlerin kullanılamayacak hale gelmesine sebep olabilir. Doğru envanter yönetimi ile stokta tutulması gereken ürünler netleşir, sipariş verilmesi gereken zamanlar belirlenir ve buna uygun olarak stoklar belirli bir düzende tutulur.
Sürekli Envanter Yöntemi ve Dönemsel Sayım Karşılaştırması
Sürekli envanter yöntemi ve dönemsel sayım, envanter yönetimi için kullanılan temel yöntemler arasında yer alır.
Sürekli envanter sayımı, envanter sayımında anlık değişimleri kaydeder. Dönemsel periyotlarla yapılmak yerine anlık olarak takip edildiği için hata payı düşüktür. Barkod ve RFID sistemleri sürekli envanter sayımı için kullanılır.
Dönemsel sayım ya da aralıklı envanter yöntemi ise haftalık, aylık, yıllık gibi dönemsel sayımları ifade eder. Manuel olarak yapıldığı için hatalara açıktır.
Envanter yönetimi; işletmelerin müşteri memnuniyetini, maliyetlerini ve tedarik zinciri yönetimini etkilediği için hayli önemlidir. Siz de kolayca envanter yönetimi yapabileceğiniz bir bayilik sisteminden faydalanmak isterseniz sistem üzerinden sipariş verme, sipariş takibi ve stok sayım yapabilme gibi faydaları olan Seç Market ailesine katılabilirsiniz.