Envanter yönetim modellerinden biri olan ABC analizi, stokta yer alan ürünlerin belli kriterlere göre sıralanıp dönemsel olarak kontrol edilmesi sürecini ifade eder. Pareto prensibinin 80/20 kuralından ortaya çıkan ABC analizinde, paretonun “önemli azınlık ve önemsiz çoğunluk” prensibindeki gibi değerli olan kalemin stoku az, değeri düşük olanın stoku ise çok tutulur. Stok tutma maliyetleriyle doğrudan bağlantılı olan bu yöntem, tedarik zincirinin doğru işlemesini ve işletmenin satış cirosunu artırmasını hedefler.
Gelin, özellikle perakende ile uğraşan işletmeler için ayrı bir önem taşıyan ABC analizinin detaylarına göz atalım.
İçerik
ABC Analizi Nasıl Yapılır?
İşletmeler ellerinde bulundurdukları stok kalemleri için stok stratejileri geliştirir. ABC analizi yöntemi ise temelde düşük değerli ürün kalemlerini fazladan stoklamak ve yüksek değerli kalemlerin stok miktarını düşük tutup kontrolünü sıklaştırmak üzerinden işler. Yani ABC sınıflandırma yöntemi için sürekli kontrol gerektiren stokları kontrol gerektirmeyen stoklardan ayırmaya yarayan bir kontrol sistemi diyebiliriz.
ABC yöntemi, stoktaki malları önem sırasına göre üç ayrı gruba ayırır. Bunu da A, B ve C olarak sıralar. Bu yöntemle her işletme kendi stok özelliklerine uyan bir sınıflandırma yapabilir. Miktar, değer ve yüzdelere göre bir sınıflandırma yapmaya olanak tanır.
Analizin doğru bir şekilde yapılabilmesi için ise belirli adımların takip edilmesi gerekir.
ABC Analizi Adımları Nelerdir?
Analiz stok maliyetlerini azaltmak ve stokları üretimi aksatmayacak düzeylerde tutmak için kullanılır.
Adım adım ABC analizi şu şekildedir:
- Hedefi belirlemek: Satın alma maliyetlerini düşürmek, nakit akışını artırmak ile başlayabilirsiniz.
- Veri toplamak: Her bir öge için yapılan yıllık harcamaları belirleyebilirsiniz.
- Azalan etki sırasına göre sıralamak: ABC analiz formülünü kullanarak envanter kalemlerini maliyetlerine göre sıralayabilirsiniz.
- Satış etkisini hesaplamak: Her envanter kalemini satışlar üzerindeki etkisini yüzde olarak hesaplayabilirsiniz. Formül: Etki Yüzdesi = (yıllık öge maliyeti) / (harcanan tüm ögelerin toplu toplamı) x 100
- Ögeleri satın alma sınıflarına göre sıralamak: Sınıfları tanımladıktan sonra sözleşmelerinizi, tedarikçilerinizi ve stratejinizi yeniden değerlendirebilirsiniz.
- Sınıfları analiz etmek: Sıralamayı tamamladıktan sonra alınan kararların sonuçlarını değerlendirmek için planlama yapabilirsiniz.
| Tip | Önem | Toplam Envanterin Yüzdesi | Yıllık Tüketim Değeri | Kontroller |
| A sınıfı | Yüksek | %10 – 20 | %70 – 80 | Sıkı |
| B Sınıfı | Orta | %30 | %15 – 20 | Orta |
| C sınıfı | Düşük | %50 | %5 | Temel |
ABC analizinde parasal değeri bulabilmek için stokta bulunan her bir kalemin yıllık talep adedi, birim maliyet değeri ile çarpılır.
- A sınıfına giren ürünlerin parasal hacmi yüksektir. Bu ürünler toplam stokun %15-20’sini, parasal hacmin ise %70-80’nini oluşturur.
- B sınıfına giren ürünler parasal hacim olarak orta sınıftır. Toplam stokun %30’nu, parasal hacmin ise %15-25’ni oluşturur.
- C sınıfındaki ürünlerin parasal hacmi en düşüktür. Toplam stokun %50-55’ni, parasal hacmin ise %5’ni oluşturur.
ABC analizi için aşağıdaki formülü kullanabilirsiniz:
(Yıllık satılan ürün sayısı) x (Ürün başına maliyet) = (Ürün başına yıllık kullanım değeri)
ABC Analizinin Faydaları Nelerdir?
Etkin bir ABC analizinin faydalarını şöyle sıralayabiliriz:
- Etkin stok optimizasyonu ile maliyetleri düşürmek
- Satış, kalite kontrolü, üretim planlama gibi alanlarda oluşan problemleri teşhis ve analiz etmek
- Daha iyi fiyatlandırma yapabilmek
- Daha iyi müşteri hizmeti sunmak
- Daha iyi ürün yaşam döngüsü yönetimi yapabilmek
- Yüksek maliyetli kalemler üzerinde kontrol sağlamak
- Makul stok devir hızına sahip olmak
- Depolama giderlerini azaltmak
- Tedarik zinciri yönetimini basitleştirmek
Perakende İçin Hangi Tür ABC Analizi Doğru Olur?
Perakende sektöründe kullanılan ABC analizi genellikle satış hacmi, kâr marjı ve stok değerleri gibi faktörlere dayalı olarak farklılık gösterebilir. İşletmenin özel ihtiyaçlarına ve hedeflerine bağlı olarak bu faktörlerden hangisinin öncelikli olduğunu belirlemek gerekir. İşletmeler bu faktörleri birleştirerek kendi özelleştirilmiş ABC analizlerini oluşturabilirler. Ardından işletmeleri için en kârlı ürünleri saptayabilirler.
Gelişimi hedefleyen bir girişimciyseniz, bayilerine geniş ürün gamı ve uygun tedarikçi ağı ile Seç’lere özel karma koli ve in&out ürün tedariki sağlayan Seç Market’in avantajlı dünyasına katılmaya ne dersiniz? Seç Market ailesi ile ilgili detaylı bilgi almak için Neden Seç Market? sayfasını ziyaret edebilirsiniz.